یک فوریتی (طرح یا لایحه)
طرح یا لایحهای است که به دلیل نیاز فوری جامعه و اولویت طرح یا لایحه مورد نظر نسبت به سایر موارد مطروحه در دستورکار مجلس قرار میگیرد. پس از تصویب فوریت طرح یا لایحه یک فوریتی بلافاصله به کمیسونهای اصلی و فرعی ارجاع میشود تا خارج از نوبت مورد بررسی و تصویب قرار گیرد.
طرح و لایحه یک فوریتی یک شوری است و پس از وصول گزارش کمیسیون خارج از نوبت به مجلس ارائه میشود.
همه پرسی Referendum
رای گیری مستقیم از همه افراد جامعه برای تصویب یا رد پیشنهادی که سردمداران یا بخشی از خود مردم آن را ارائه دادهاند.
دو گونه همه پرسی وجود دارد: اختیاری و اجباری
همه پرسی اجباری معمولا برای تصویب قانون اساسی یا متمم آن یا قانونهایی که در قانون اساسی پیش بینی شده است انجام میشود.
در همه پرسی اختیاری گاهی با موافقت اکثریت قاطع نمایندگان مجلس و در مواردی در غیاب مجلس موضوع توسط دولت به رای عمومی گذاشته میشود.
هیات رئیسه دائم مجلس
هیاتی متشکل از نمایندگانی که برای یکسال اداره مجلس را به عهده میگیرند.
رئیس مجلس، دو نایب رئیس، شش منشی و سه کارپرداز ترکیب هیات رئیسه دائم مجلس را شکل میدهند. انتخاب رئیس دائم مجلس در نوبت اول با اکثریت مطلق آرای نمایندگان و اگر به نوبت دوم کشیده شد با اکثریت نسبی و دو نایب رئیس، منشیها و کارپردازان با اکثریت نسبی و با رای مخفی با ورقه انجام خواهد شد.
نایب رئیس اول و دوم مجلس به ترتیب تعداد آرا در صورت تساوی آرا با قید قرعه مشخص میشود.
هیات رییسه سنی مجلس
هیاتی از نمایندگان هر دوره مجلس شورای اسلامی که در آغاز هر دوره بر اساس ضوابط سنی اداره جلسات مجلس را تا انتخاب هیات رییسه موقت به عهده میگیرند.
در این هیات رییسه مسنترین نماینده مجلس در جایگاه رییس و نفر بعد از او در جایگاه نایب رییس قرار میگیرند و دو نفر از جوانترین نمایندگان مجلس نیز سمت منشیهای هیات رییسه را به عهده میگیرند. اعلام ترکیب هیات رییسه سنی مجلس به عهده اداره کل قوانین میباشد.
وظایف هیات رییسه سنی مجلس اداره جلسه افتتاحیه، انجام مراسم تحلیف، اقتراع شعب و برگزاری انتخابات هیات رییسه موقت مجلس میباشد.
هیات رئیسه موقت مجلس
هیاتی است از نمایندگان که در دومین جلسه علنی مجلس در هر دوره برای اداره مجلس تا زمان انتخاب هیات رئیسه دائم با موافقت اکثریت نسبی دیگر نمایندگان انتخاب میشوند.
ترکیب هیات رئیسه رئیسه موقت متشکل از رئیس مجلس، دو نایب رئیس، شش منشی و سه کارپرداز میباشد.
وظایف هیات رئیسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تایید اعتبارنامه دو سوم نمایندگان و اجرای انتخابات هیات رئیسه دائم و تمشیت امور اداری مجلس است.
هیات رئیسههای کمیسیونهای تخصصی
اعضای هر یک از کمیسیونهای تخصصی مجلس در اولین جلسه خود که با ریاست مسنترین عضو و با حضور حداقل دو سوم اعضا تشکیل میشود یک نفر را به عنوان رئیس، دو نفر را به عنوان نایبان رئیس، یک نفر را به عنوان مخبر و دو نفر را به عنوان منشی برای هیات رئیسه کمیسیون به مدت یک سال انتخاب میکنند.
انتخاب هیات رئیسههای کمیسیونها تخصصی با رای مخفی با ورقه و براساس اکثریت نسبی نمایندگان حاضر صورت میگیرد.
وظایف نمایندگی
وظایف نماینده شامل نطق پیش از دستور، بحثهای داخل دستور، بحثهای جلسات کمیسیونها، اظهارنظراتی که برای اعمال اصل هشتاد و چهارم قانون اساسی انجام میشود و سایر موارد نظارتی و قانونی است.
اصل هشتاد و چهارم قانون اساسی:
هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهارنظر نماید.
وظایف و اختیارات هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی
وظایف و اختیارات هیات رئیسه عبارتند از:
1- مسئولیت کلیه امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس
2- تصویب بودجه پیشنهادی سالیانه مجلس و ارجاع آن به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس جهت طی مراحل قانونی
3- مشارکت در تصویب حقوق مالی نمایندگان طبق آئیننامه داخلی مجلس شورای اسلامی
4- انتظام و حفظ انضباط جلسات مجلس
5- نظارت بر انجام امور مربوط به گزارشها و چاپ و توزیع آنها
6- تهیه و تنظیم برنامه هفتگی مجلس
7- مسئولیت و نظارت بر رعایت اوقات و مهلتهای قانونی مذکور در آئیننامه داخلی مجلس شورای اسلامی
8- دعوت از وزیران و مسئولان اجرایی و قضایی به مجلس
9- اعلام مراتب رد اعتبارنامه یا استعفای نمایندگان به وزارت کشور
10- بررسی و حل و فصل مسایل و مشکلات کمیسیونها و شعب
11- حفظ شان و منزلت و اقتدار مجلس و دفاع از حقوق و جایگاه قانونی نمایندگان
12- نظارت بر عملکرد نمایندگان منتخب مجلس در هیاتها و مجامع و شوراها و دریافت گزارش آنان (ماده 23 آئیننامه داخلی مجلس شورای اسلامی)