نگاهی به آیین های عزاداری مردم کرمان در ماه محرم

 

 محرم، تفسیر دل های پر از غم و اندوهی است که سرشک اشک را مرهم زخم لحظه های غصه دار روزگار می کند و عاشورا کتیبه آزادگی، ایثار، ایستادگی، از خود گذشتگی و صبر است

عاشورا برای همیشه تاریخ زنده است تا گم نکنیم راه دین خدا را، تا گمراه نشویم در جاده های سیاه فراموشی و تا بیاموزیم راه و رسم عزتمندی را ...
ماه محرم که فرا می رسد، شهر در نوای طبل ها، سنج ها و زنجیرها و در اخلاص دست هایی که از سر غم به سینه ها می کوبند جانی دوباره می گیرد.
آری همه و همه می آیند تا از عشق خود به حسین (ع) بگویند، از درس ها و آموزه های کربلا بشنوند و اینگونه است که در هر شهر آیین های ویژه ای شکل می گیرد.
در استان کرمان نیز مردم ولایتمدار و مومن این دیار، آیین های عزاداری ویژه و منحصر به فردی را در ماه محرم اجرا می کنند.
یک محقق و تاریخ نویس کرمانی درباره آیین های عزاداری ماه محرم به ویژه تاسوعا و عاشورای حسینی در کرمان گفت: حتی در روزگار رضاخانی که امکان برگزاری آیین های عزاداری وجود نداشت در کرمان قبل از طلوع خورشید به یاد و خاطره حماسه سازان عاشورا و کربلا در خانه یکی سادات به نام سید 'حسین خوشرو' عزاداری برپا می شد و هنوز نیز دراین خانه عزداری برگزار می شود.
'محمدعلی گلاب زاده' خاطرنشان کرد: قدمت برگزاری این محفل عزاداری حدود 90 سال است.
وی عنوان کرد: هیات ها و دسته های عزاداری ای در کرمان وجود دارد که قدمت آن ها 100 سال است و این موضوع نشانه ای از ارادتمندی مردم کرمان به امام حسین(ع) و خاندان بزرگوار آن حضرت است.
وی هیات های میدان قلعه و گلباز خان را از دسته های عزاداری با قدمت حدود 100 سال در کرمان برشمرد.
گلابزاده با بیان این مطلب که برگزاری برخی از آیین های عزاداری در کرمان به گونه ای است که نمونه های آن کمتر اجرا می شود و یا انحصاری است، اظهار داشت: برگزاری مراسم عزاداری 12 امام با استفاده از شعرهای فارسی و عربی از جمله این آیین هاست.
این محقق تعزیه خوانی را یکی دیگر از آیینهای کرمانی ها در برگزاری ایام محرم برشمرد و افزود: این آیین امروزه نیز اجرا می شود.
وی برگزاری آیین نمادین چهل منبر در شب عاشورا را از دیگر آیینهای عزاداری کرمانیان در این ایام برشمرد و گفت: پخت 'عاشوری' برای فوت شدگان در روز اول ماه محرم و نیز در طول دهه اول این ماه از دیگر رسم های کرمانیان است.
به گفته گلاب زاده برگزاری آیین شام غریبان، علم گردانی و کتل گردانی از جمله مواردی است که در کرمان مانند سراسر کشور اجرا می شود.
کارشناس فرهنگی مرکز کرمان شناسی نیز درباره آیین های مردم استان کرمان در ماه محرم گفت: در گذشته رسم بر این بود که قبل از ماه محرم و صفر بعضی از مردان و زنان طی آیینی به نام 'حنابندان'، حنا می بستند و در طول دو ماه صفر و محرم دست از آرایش و پیرایش خود بر می داشتند و برخی نیز تمام این دو ماه را لباس مشکی می پوشیدند.
'بتول امینیان' افزود: از دیگر رسم های ماه محرم در کرمان این بود که برای آگاه کردن مردم برای شروع آیین های عزداری 'چاوشی' می خواندند و یا بوق مخصوصی را به صدا در می آوردند.
وی عنوان کرد: در دهه اول ماه محرم در کرمان در بسیاری از مساجد، تکایا و حسینیه ها چادرهای مجالس عزاداری برپا شده و با دادن شربت و غذای نذری از عزاداران حسینی پذیرایی می کنند.
وی تصریح کرد: رنگ کردن گوسفند پرواری برای ذبح در جلوی دستجات سینه زنی و تهیه آبگوشت امام حسینی نیز از دیگر رسومی است که مردم کرمان در این ایام انجام می دهند.
امینیان ادامه داد: در عصر روز عاشورا هیات های عزادار در قالب دسته های زنجیر زنی و سینه زنی به هم می پیوندند و به سوگواری می پردازند و این آیین با خواندن 'دوازده امام' پایان می گیرد.
کارشناس فرهنگی مرکز کرمان شناسی اظهار داشت: از دیگر آیینهای ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، برگزاری آیین 'چهل منبر' است.
وی گفت: در چهل منبر شیفتگان آل عبا به 40 مجلس عزاداری در حسینیه ها و مساجد سرزده و در هر یک از این مکان ها علاوه بر روشن کردن شمع، به عزاداری می پردازند.
وی تصریح کرد: در زمان گذشته هنگام بالا بردن چادر مجالس عزاداری امام حسین (ع) در کرمان رسم بوده یک نفر بالای پشت بام، تمام مدت چاوشی بخواند و پس از بالا رفتن چادر توسط بانی با شربت گلاب یا عرق نعناع از حاضرین پذیرایی می شد.
وی تاکید کرد: در استان کرمان از حدود 17 روز مانده به آغاز ماه محرم جنب و جوش غریبی در مردم پیدا و همبستگی و اشتیاق در چشمان مردم دیده می شود.
اما هر آنچه در قالب برنامه ها و آیینهای مختلف برای گرامیداشت واقعه عاشورا و ماه های محرم و صفر اجرا می شود، بی شک سرچشمه در ارادت مردم به خاندان پیامبر (ص) و ائمه معصوم (ع) دارد