ضرت علی(ع) اسوه شجاعت، مردانگی، فتوت و جوانمردی است، این امام بزرگوار عدالت را سرلوحه زندگی خود داشت، با جدیت برای برقراری آن تلاش و در راه تحقق آن نیز به شهادت رسید .

در قرآن کریم هدف و رسالت پیامبران و امامان، بیان احکام و قوانین الهی و تعلیم و تزکیه برای اقامه عدل و قسط در بین مردم عنوان شده است، به همین دلیل پذیرش حکومت از سوی حضرت علی(ع) ارزش ذاتی ندارد، بلکه ابزاری برای تحقق عدالت است .

حضرت علی برای برقراری و بسط عدالت در جامعه موارد بسیاری را مورد توجه داشت و از اطرافیان خود نیز می خواست  بطور دقیق به آنها توجه کرده و بر اساس این معیارها رفتار کنند :

برپایی حق، برقراری عدالت، توجه یکسان به مردم، بازگرداندن حقوق غصب شده، مبارزه با فساد اقتصادی و مبارزه با تبعیض از جمله مواردی بودند که امام برای بسط و برقراری آنها تلاشهای بسیاری کرد و حتی در این راه به شهادت رسید .

عدالت از محوری ترین اندیشه های امام علی است، علی(ع) در محراب عدالت و به دلیل سخت گیری در اجرای عدالت به شهادت رسید، علت اصلی نیز عدم تحمل عدالت علوی از سوی برخی افراد جامعه بود. 

در دیدگاه امام علی اگرعدالت رعایت شود، حقوق بشر و حقوق انسانی تمام جهانیان حفظ خواهد شد.

عدالت در اندیشه امام گستره وسیعی را در بر می گیرد و خط مشی امام در عدالت سیاسی، رعایت حقوق شهروندی در همه ابعاد است. به همین دلیل در نظام علوی توصیه پذیری وجود ندارد و کسی از طریق نفوذ و اعمال توصیه به رانت خواری نمی پردازد .

در دیدگاه امام علی (ع) در جایی که حقوق افراد مساوی باشد، رعایت حقوق همگان عدالت است؛ اما در آنجا که استحقاقهای مختلف برای افراد وجود دارد برخورد یکسان ظلم است و در خط مشی حقوق شهروندی امام علی همه افراد یک جور نمی‌اندیشند و با یک باور زندگی نمی کنند.