رمان - حکمت قاسمخانی،
خبرنگار جامجم: بحث بالا آمدن آبهای زیرسطحی شهر کرمان از مدتها قبل
مطرح شده است اما امروز وضعیت این آبها به گونهای است که نه تنها آثار
تاریخی کمنظیر این منطقه را در آستانه تخریب قرار داده بلکه از آن به
عنوان زلزله خاموش نیز نام برده میشود.
آبها از نقاط مختلف کرمان به سمت مرکز شهر که بیشتر آثار باستانی و
مذهبی چون مساجد جامع و امام (ره)، مجموعه تاریخی گنجعلیخان، حمام
باغلله و ... در این محدوده قرار دارد سرازیر میشوند. از مسدود شدن
قناتها و پسرفت آبها، فرسودگی شبکه انتقال آب که باعث تزریق آب به
آبهای زیرسطحی میشود و تمرکز جمعیت در نقاط شهری میتوان به عنوان علل
اصلی بالا آمدن آبهای زیرسطحی در کرمان نام برد.
با
گذشت بیش از چند سال از بالا آمدن آبهای زیرسطحی شهر کرمان، این بحران
هرروز حادتر شده و بافت قدیم کرمان را با بناهای تاریخی و منازل مسکونیاش
تهدید میکند. بحران بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی از حدود 3 سال پیش
مطرح شد. زمانی که موحدی معاون فنی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و
گردشگری استان کرمان از بالا آمدن سطح آبهای زیرزمینی شهر و خطر نفوذ آن
به بناهای تاریخی ابراز نگرانی کرده بود. با مطرح شدن این موضوع و گذشت
زمان در حالی این بحران از سوی مسوولان جدی گرفته نشد و به فراموشی سپرده
شد که سطح آبهای زیرزمینی هرروز بیشتر میشد و به تبع آن عوارض ناشی از
نفوذ آب در بناهای تاریخی نمایان شد. آب به بناهای تاریخی مسجد جامع کرمان
، حمام باغ لله، آب انبار و حمام گنجعلیخان، آب انبار حاج آقا علی،
بازاربزرگ کرمان و دهها اثر تاریخی دیگر نفوذ کرد و باعث آسیب رساندن و
تخریب قسمتی از بناهایی شد که قرنها پیش ساخته و حفظ شده بودند. در مسجد
جامع تاریخی کرمان نفوذ آب باعث شکاف دیوارهای مسجد و ریزش قسمتی از
دیوارههای شبستان شد. در آبانبارهای حاج آقا علی و گنجعلیخان که در عمق
زمین واقع شدهاند آب تا پلکان ورودی بالا آمده و به نزدیکی سطح بازار
رسیده است. کف حمام تاریخی باغلله را نیز آب فراگرفته و دیوارهای آن ریزش
کرده است.
نفوذ آب به منازل مسکونی
بالا آمدن سطح آب در بافت قدیم شهر کرمان علاوه بر
نفوذ به بناهای تاریخی، به منازل مسکونی که در این منطقه واقع شدهاند نیز
آسیب رسانده است. آب در زیرزمین بسیاری از این منازل بالا آمده و باعث
ایجاد شکاف برروی دیوارها شده است به گونهای که به دلیل بالا آمدن سطح آب
اکنون در بافت قدیم هیچگونه ساخت وسازی صورت نمیگیرد و حتی بعضی از
ساکنان خانههای قدیمی از ترس ریزش بنا منازل خود را ترک کردهاند. این
بحران تا حدی پیش رفته است که مدیرعامل آب و فاضلاب شهری کرمان از بالا
آمدن سطح آب تا عمق 2 متری در بافت قدیم ابراز نگرانی کرد. تربتی با اشاره
به تراکم جمعیت دراین منطقه به ورود 1800 لیتر آب در ثانیه به محدوده شهر
کرمان اشاره کرد و گفت: از این میزان 1400 لیتر در ثانیه تبدیل به فاضلاب
شده و به پوسته زیرزمینی شهر تزریق میشود.شهردار کرمان نیز بالا آمدن سطح
آبهای زیرزمینی را بمب خفتهای دانست که هنوز به مرحله انفجار نرسیده
است. ابوالقاسم سیفاللهی گفت: اگر برای کنترل بالا آمدن سطح آبهای
زیرزمینی چارهای اندیشیده نشود خطری بزرگ بافت قدیم کرمان همراه با
ساکنانش را تهدید میکند. وی با اشاره به اینکه در بحث رسیدگی به بحران
بالا آمدن سطح آب همه شهرداری را مسوول میدانند، گفت: رسیدگی به این امر
تنها وظیفه شهرداری نبوده و راهحل آن اجرای شبکه فاضلاب شهری توسط شرکت
آب و فاضلاب است.
اجرای شبکه فاضلاب تنها راهکار رفع بحران
بسیاری از کارشناسان حفر چندین حلقه چاه توسط
شهرداری در بافت قدیم شهر کرمان برای انتقال آب به جنگل قائم کرمان را
راهکاری مقطعی میدانند و بر اجرای شبکه فاضلاب شهری در بافت قدیم به
عنوان تنها راهکار اساسی برای جلوگیری از بحران تاکید میکنند. معاون
عمرانی استاندار کرمان اما به روند کند اجرای پروژه شبکه فاضلاب شهری
کرمان در سالهای گذشته اشاره میکند و میگوید: اگر این پروژه در سالهای
گذشته در بافت قدیم اجرا میشد اکنون شاهد نفوذ آب به سطح زمین و آسیب
رساندن به منازل و بناهای تاریخی نبودیم. در شرایط کنونی در حالی کمبود
اعتبار مانعی را در برابر اجرای شبکه فاضلاب شهری در بافت قدیم ایجاد کرده
است که بناهای تاریخی کرمان هر روز بیشتر به زیر آب میرود.