امیرالمؤمنین علی(ع) از مردان بزرگ تاریخ و ابعاد وجودی وی بسیار گسترده و بی‌نظیر است، او در شجاعت، عبادت و عدالت سرآمد بود و بدلیل سختگیری در اجرای عدالت، در محراب عبادت به شهادت رسید .

حضرت علی نخستین فرزند خانواده هاشمی است که پدر و مادر او هر دو فرزند هاشم هستند . پدرش ابوطالب فرزند عبدالمطلب فرزند هاشم بن عبد مناف و مادر او فاطمه دختر اسد نیز فرزند هاشم بن عبد مناف است.

خاندان هاشمی به لحاظ فضایل اخلاقی و صفات عالیه انسانی در قبیله قریش و این طایفه در طوایف عرب، زبانزد خاص و عام بودند .

فتوت، مروت، شجاعت و بسیاری از فضایل دیگر اختصاص به بنی هاشم داشت و هر یک از این فضیلتها در مرتبه عالی در وجود مبارک حضرت علی بوده است .

امیرالمؤمنین مولود کعبه است، فاطمه تا سه روز در شریفترین مکان گیتی میهمان خدا بود و نوزاد خویش را سیزدهم رجب، سی ام عام الفیل به دنیا آورد .

حضرت علی (ع) تا سه سالگی نزد پدر و مادرش به سر برد و از آنجا که خواست خدا بود که آن حضرت به کمالات بیشتری نائل آید، پیامبر اکرم (ص) وی را از بدو تولد تحت تربیت غیرمستقیم خود قرار داد تا وقتی که خشکسالی بی سابقه ای در مکه واقع شد .

ابوطالب عموی پیامبر، با چند فرزند با هزینه سنگین زندگی روبه رو شد . رسول اکرم با مشورت عموی خود عباس توافق کردند هر یک از آنان فرزندی از ابوطالب را نزد خود ببرند تا گشایشی در کار ابوطالب باشد . عباس، جعفر را و پیامبر نیز علی (ع) را به خانه خود بردند . اینگونه شد که حضرت علی به طور کامل در کنار پیامبر قرار گرفت .

حضرت علی همراه دائمی پیامبر بود حتی زمانی که پیامبر از شهر خارج می شد و به کوه و بیابان می رفت او را نیز همراه خود می برد .

از دیگر فضایل حضرت علی این است که او نخستین فرد ایمان آورنده به پیامبر است. جانبازی و فداکاری در میدان جهاد از دیگر ویژگیهای بارز امیرالمؤمنین است. وی در 26 غزوه از 27 غزوه پیامبر حضور داشت.

ضبط و کتابت آیات وحی شده کلام الهی نیز از دیگر فضایل امیرالمؤمنین است . کتابت وحی و تنظیم بسیاری از اسناد تاریخی و سیاسی و نوشتن نامه های تبلیغی و دعوت، از کارهای حساس و پر ارج امام بود .

بعد از جنگ نهروان و سرکوب خوارج برخی خوارج از جمله عبدالرحمان ابن ملجم مرادی و برک بن عبدالله تمیمی و عمروبن بکر تمیمی در یکی از شبها گرد هم آمدند و شرایط روز و خونریزیها و جنگهای داخلی را بررسی و از نهروان و کشتگان خود یاد کردند .

سرانجام به این نتیجه رسیدند که عامل همه خونریزیها و برادرکشیها حضرت علی(ع)، معاویه و عمروعاص بوده اند و اگر این سه نفر از میان برداشته شوند اوضاع برای مسلمانان بهتر خواهد شد، بعد برای کشتن این سه نفر با یکدیگر هم پیمان شده و هرکدام کشتن یکی از آنها را بر عهده گرفت .

در این میان ابن ملجم کشتن حضرت علی(ع) را عهده دار شد . به همین منظور شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد کوفه منتظر فرصت مناسب نشست.

ابن ملجم ، در حالیکه حضرت علی (ع) در سجده بود، ضربتی بر فرق مبارک آن حضرت وارد کرد، خون از سر امیرالمؤمنین در محراب جاری شد، در این حال آن حضرت فرمود " فزت و رب الکعبه ؛ به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم" ...