رفتارشناسی عزاداری

بعد از خواندن نماز مغرب ، کفش و کلاه کرده به حسینه می‌رویم ، تو راه چادرهای نذری که چند سالی است رونق گرفته هریک به صرف چای، شربت و یا شیر، رهگذران را دعوت می‌کند.

به حسینیه می‌رسیم ، واعظ مشغول سخنرانی است، از هر در سخن می‌گوید و واقعه کربلا را با مصداق‌های دینی و مذهبی تطابق می‌دهد و هر شاخه از سخن را که به قصه‌ای از شخصیت‌های واقعه کربلا متصل است، بازگو می‌کند.

حسین (ع)، عباس (ع)، زینب (س)، علی‌اکبر، علی‌اصغر، حبیب بن‌مظاهر، حر از یکسو در این روایت خوانی و یزید، ابن زیاد، عمرسعد و شمر در سوی دیگر این داستان قرار دارند.

همه ساله در این ایام این شخصیت‌ها در قالب باورها و برداشت‌های ذهنی وعاظ در منابر و سخنرانی‌ها جان می‌گیرند و واقعه عاشورا از مناظر مختلف در معرض شنود مخاطب قرار می‌گیرد.

واقعه‌ای که از منظر تاریخی و مذهبی ماندگار و شخصیت‌های آن همواره جاودان هستند اما همچنان بسیاری از زوایای ناشناخته و نپرداخته به انگیزه‌های حرکت امام حسین (ع) در مباحث مطرح شده از سوی خطیبان وجود دارد.

محرم که خود حاوی فرهنگ غنی برگرفته از واقعه عاشورا و عجین با نام حسین (ع)است ، اغلب در این مباحث گم شده و یا بازگو نشده ، ماهی که برآن نام پیروزی خون برششمیر گذاشته شده اما هیچ‌گونه منطقی از آن برای مخاطب ارایه نشده است.

حسین (ع) برای چه حج را که از مهمترین فرائض دینی است، ناتمام رها کرد و به سوی عراق رهسپار شد؟ آیا آگاهی از مرگ دلیلی برای رفتن به سوی اوست؟ مگر نه اینکه طبق آیات و روایات ما مسئول حفظ جان و مال خود هستیم و اعضا و جوارح درآن دنیا از ما می‌پرسند؟ واقعه کربلا حاوی چه پیام‌هایی است؟
شخصیت‌های حاضر در این قیام هریک دارای چه ابعادی هستند؟ جایگاه‌اهل بیت پیامبر(ص) درآن دوران و دلایل بوجود آمدن حکومت اسلامی در قالب حاکمیت خلفا و ایجاد بدعت در اسلام؟
این از پرسش‌هایی است که هرچند به آن اشاره‌وار در منابر و سخنرانی‌های ایام محرم پرداخته شده ، اما هیچگاه از منظر علمی ، تاریخی و ارایه مستندات قابل اعتنا به آن توجه نشده است.

اما در آنسو به جای عمیق‌نگری و ژرف‌اندیشی در ذات واقعه عاشورا و چرایی قیام امام حسین (ع)، رفتارهای سخیف که بوی بدعت و بدفهمی از مذهب تشیع و حرکت آن بزرگوار دارد در قالب عزاداری حسینی (ع) و به اشکالی نوین بروز ظهور پیدا می‌کند.

گسترش غیرعلمی و دور از واقعیات تاریخی و ادبیات فاخر دینی و مذهبی در قالب نوحه‌سرایی‌های نوین و گسترش ذهنیات‌سازی های غیرواقعی در نقل قول‌ها و دامن زدن به خرافات و به نوعی کوچک شمردن شخصیت‌های واقعه کربلا در غلو گویی‌ها که هیچ سنخیت با مذهب تشیع و آئین‌های واقعی و پاک عزاداری امام حسین (ع) ندارد، جامعه ایرانی را در معرض تهدید جدی قرار داده است.

"علم گردانی"، "نصب شمایل‌های منتسب به ائمه معصومین (ع) و واقعه کربلا" قمه زنی و سایر رفتارهایی که هیچ یک با آئین عزاداری سالار شهیدان نزدیکی نداشته و ندارد و به نام ادای احترام به آن امام همام و عزاداری ارایه می‌شود، برای نسل امروز که آگاهی و دانستن را برای خود از ذهنیت‌سازی و خرافه‌پروی شبه‌مذهبی مقدم می‌داند، پذیرفته نیست.

حرکت امروز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ایجاد نظارت علمی بر چاپ و نشر کتیبه‌ها و یا شمایل‌های مذهبی ستودنی و ادامه آن در شاخه‌های مختلف نشانگر عزم مسئولان بر زدودن باورهای نادرست از اعتقادات پاک مذهبی است.

حسین (ع) و عاشورا متعلق به دیروز ، امروز و فرداست، رفتار مذهبی امروز ما الگوی فرداست.

برداشت صحیح از باورهای دینی و مذهبی و عمل عقلانی به آن ، زمینه‌ی بالندگی عقیدتی و رشد مبانی دینی در جامعه است.

هیئت تمام می‌شود و از حسینیه بیرون می‌آیم هرچند از عریان شدن برخی برای سینه‌زدن و انجام عزاداری دلخورم، با خود می‌گویم شاید من اشتباه می‌کنم و آنها درست رفتار می‌کنند.

خیابان بسته شده و خودروها در صفی طولانی ایستادند از لابلایشان عبور می‌کنم ، صدای ناله‌ای می‌شنوم، پیرزنی در کف صندلی عقب یک خودرو خوابیده، راننده زمزمه می‌کند، بابا مریض داریم، به خدا درست نیست.

هزار متر جلوتر، علامتی بزرگ با پرهای رنگی، دسته‌ای از جوانان به دنبال علامت ، بر چشم بد لعنت ، بی‌شمار، برای سلامتی‌اش صلوات و به دنبال آن عده‌ای زنجیرزن و باقی قضایا...

منبع : ایرنا