روزشمار توصیفی جنگ تحمیلی (‪(۲‬

عملیات بیت‌المقدس که در فاصله زمانی کوتاهی پس از فتح المبین صورت گرفت ، رژیم عراق را در آستانه سقوط قرار داد. فتح خرمشهر علاوه بر افزایش روحیه در جبهه خودی ،اعتبار نظامیان عراقی را به شدت زیر سووال برد. در واقع همانگونه که تصرف خرمشهر برگ برنده عراق محسوب می‌شد و موازنه را به نفع او حفظ می‌کرد ،از دست دادن آن نیز توان و کارآیی ارتش و رژیم عراق را در داخل و خارج مورد تردید قرار داد بویژه آنکه تلفات نیروی انسانی و تجهیزات انهدامی و اغتنامی ارتش عراق در این عملیات آنقدر بالا بود که رژیم عراق را یارای ادامه جنگ نبود.

عملیاتهای فتح المبین و بیت‌المقدس بکلی توازن جنگ را به نفع نیروهای اسلام تغییر داد و ارتش عراق را به شدت در موضع انفعالی قرار داد. بگونه ای که صدام حسین رییس رژیم عراق پس از بازپس گیری فاو در فروردین ‪ ۱۳۶۷‬اظهار داشت.(نقل به مضمون):+ بعد از تصرف محمره(خرمشهر) توسط ایران ما فقط یک تیپ داشتیم که برای حفاظت بغداد گماردیم;.

رژیم عراق در پی شرایط حادی که بر او عارض شده بود و همچنین تحت لوای صلح طلبی دست به عقب نشینی از بقیه نقاط مرزی زد و در نقاطی موضع گرفت که توسط موانع طبیعی محافظت می‌شد تا بدین نحو کمبود نیروی خود را جبران کند.

بعد از بیت‌المقدس به دلیل تحلیل رفتن توان یگانهای خودی ، وقفه ای کوتاه در انجام عملیات بعدی ایجاد شد و عراق نیز سراسیمه اقدام به ایجاد موانع و خطوط متعدد دفاعی در جنوب کرد تا بدین وسیله شهر استراتژیک بصره را از خطر متعدد سقوط مصون دارد. برای این منظور کارشناسان نظامی غربی و اسرائیلی نیز عراق را یاری دادند.

جمهوری اسلامی ایران پس از حل شبهات شرعی و سیاسی در خصوص ورود به خاک عراق ، عملیات رمضان را به منظور تصرف بخشی از خاک عراق انجام داد.

از جمله دلایل اصلی پیشروی به داخل خاک عراق ، ‪ - ۱‬خارج ساختن شهرهای آبادان و خرمشهر از برد توپخانه عراق و فراهم کردن زمینه بازگشت مردم به این شهرها. ‪ - ۲‬جلوگیری از استمرار استراتژی هجومی عراق در دریا و هوا. ‪ - ۳‬وادار ساختن مجامع بین‌المللی به قضاوت عادلانه و حل و فصل وضعیت موجود. ‪ - ۴‬تنبیه متجاوز، بودند.

عملیات رمضان و چند عملیات متعاقب آن مانند والفجر مقدماتی، نتایج مورد نظر را به دنبال نداشت و جنگ وارد مرحله جدیدی شد که طی دو سال بعد نیز ادامه یافت.

‪ - ۶۱/۱/۲‬عملیات فتح المبین در جبهه جنوب و در منطقه غرب شوش و دزفول و غرب رودخانه کرخه صورت گرفت. در این عملیات نیروهای خودی با ‪ ۳‬تیپ زرهی، ‪ ۲۰‬تیپ پیاده و ‪ ۱۰‬گردان توپخانه در مقابل ‪ ۷‬تیپ زرهی، ‪ ۶‬تیپ مکانیزه، ‪ ۱۵‬تیپ پیاده دشمن وارد عمل شدند که در نتیجه قریب ‪۲۴۰۰‬ کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی شامل مراکزی چون سایت و رادار فکه، جاده دزفول -دهلران و ... آزاد شد و شهرهای شوش، دزفول، اندیمشک و پایگاه های شکاری دزفول از زیر دید و تیر دشمن خارج شدند.

در این عملیات ‪ ۱۵‬هزار نفر از نیروهای عراق به اسارت درآمدند و ‪۳۶۱‬ دستگاه تانک و نفربر، ‪ ۱۸‬فروند هواپیما، ‪ ۳۰۰‬دستگاه خودرو، ‪ ۵۰‬قبضه توپ و ‪ ۳۰‬دستگاه تجهیزات مهندسی دشمن منهدم شد.

همچنین ‪ ۳۲۰‬دستگاه تانک و نفربر، ‪ ۵۰۰‬دستگاه خودرو، ‪ ۱۶۵‬قبضه توپخانه و ‪ ۵۰‬دستگاه تجهیزات مهندسی آنان به غنیمت نیروهای خودی درآمد.

‪ - ۶۱/۲/۱۰‬عملیات بیت‌المقدس در جنوب اهواز و شمال خرمشهر توسط سپاه و ارتش انجام شد.

در این عملیات ‪ ۲۵‬تیپ پیاده، ‪ ۷‬تیپ زرهی و ‪ ۱۱‬گردان توپخانه خودی در مقابل ‪ ۸‬لشکر سازمانی و نزدیک به ‪ ۲۰‬تیپ مستقل و حدود ‪ ۵۳۹‬قبضه انواع توپ دشمن وارد عمل شدند که در نتیجه آن ‪ ۵۴۰۰‬کیلومتر مربع از اراضی جمهوری اسلامی از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید آزاد شد.

در عملیات بیت‌المقدس ، ‪ ۱۹‬هزار نفر از نیروهای دشمن اسیر و ‪ ۱۶‬هزار نفر کشته و یا زخمی شدند و خسارت سنگینی به تجهیزات و ادوات آنها وارد آمد، از جمله ‪ ۱۵۰‬دستگاه تانک و نفربر، ‪ ۲۰‬فروند هواپیما، ‪ ۲۰۰‬دستگاه خودرو و ‪ ۳۰‬قبضه توپخانه دشمن منهدم شد و ‪ ۵۰‬دستگاه تانک و نفربر، ‪۳۰۰‬ دستگاه خودرو و ‪ ۳۰‬قبضه توپ توسط نیروهای اسلام به غنیمت گرفته شد.

‪ - ۶۱/۴/۲۳‬عملیات رمضان در منطقه عمومی شرق بصره و در داخل خاک عراق انجام شد.

در این عملیات ‪ ۶‬لشکر پیاده، ‪ ۲‬لشگر زرهی و ‪ ۲‬تیپ مستقل خودی در مقابل ‪ ۳‬لشکر زرهی، ‪ ۱‬لشکر مکانیزه، ‪ ۱‬لشکر پیاده و چندین تیپ زرهی، پیاده و مکانیزه دشمن وارد عمل شدند و هدف از عملیات رمضان ، تعقیب متجاوز، دور ساختن دشمن از شهرهای حساس و استراتژیک خرمشهر و آبادان و همچنین انهدام واحدهای باقیمانده ارتش عراق بود.

در این عملیات ‪ ۱۳۱۵‬نفر از نیروهای دشمن اسیر و ‪ ۷‬هزارو‪ ۴۰۰‬نفر کشته و یا زخمی شدند و یک هزار و ‪ ۹۷‬دستگاه تانک و نفربر، چند صد دستگاه خودروی نظامی و مهندسی، ‪ ۵‬فروند هواپیمای دشمن منهدم شد و ‪ ۱۰۰‬دستگاه تانک و نفربر و دهها دستگاه خودروی نظامی و مهندسی به غنیمت نیروهای خودی درآمد.

‪ - ۶۱/۵/۱۵‬عملیات ثارالله در منطقه قصر شیرین توسط سپاه.

‪ - ۶۱/۶/۲۶‬عملیات حسین ابن علی توسط سپاه در میمک.

‪ - ۶۱/۷/۹‬عملیات مسلم ابن عقیل توسط ارتش و سپاه در محور سومار.

‪ - ۶۱/۸/۱۰‬عملیات محرم در منطقه حمرین توسط ارتش و سپاه.

‪ - ۶۱/۱۱/۱۷‬عملیات والفجر مقدماتی در جبهه جنوب و در محور فکه و چزابه توسط سپاه و ارتش انجام شد ، این عملیات که با قصد نفوذ در داخل خاک عراق طراحی شد ، دومین تجربه نیروهای خودی در ورود به داخل خاک دشمن بود.

ارتش عراق که ضربات سهمگینی از نیروهای خودی در عملیات بیت‌المقدس ، فتح المبین و ... خورده بود با شیوه رزم و نحوه تهاجم نیروهای خودی آشنا شده و با اتخاذ شیوه های پدافندی پیچیده قصد داشت مانع از ادامه موفقیت نیروهای خودی شود.

در عملیات والفجر مقدماتی که زمینه ساز حرکتهای محدود دیگری شد ، یگانهای خودی موفق شدند ضمن انهدام بخشی از قوای دشمن ، قسمتهایی از خطوط مرزی را در شمال چزابه تامین کنند.

رکودی که از تیرماه سال ‪ ۱۳۶۱‬به دنبال عملیات رمضان بر جبهه خودی سایه افکنده بود و رزمندگان در مقابل دیوار دفاعی عراق متوقف مانده بودند تا اواخر سال ‪ ۱۳۶۴‬ادامه یافت.

دفاع مقدس در سال ‪: ۱۳۶۴‬
در این سال سلسله عملیات محدود و ایذایی تحت عنوان قدس، ظفر و عاشورا انجام شد.

همچنین در جبهه جنوب (هورالهویزه) در فصل تابستان تحرک زیادی از جانب نیروهای خودی صورت گرفت، امری که هیچ گاه در گذشته به چشم نمی‌خورد.

در کنار اقدامات فوق، کار بر روی فاو نیز در جریان بود.

اواخر سال ‪ ۶۴‬در میان ناباوری محافل خارجی و کشورهای عربی، به خصوص شیخ‌نشین کویت، عملیات بزرگ والفجر هشت (فتح فاو) در اوج غافلگیری ارتش عراق انجام شد.

از جمله عوامل موثر در غافلگیری عراق ، شدت فعالیت جبهه خودی در هورالهویزه بود که با توجه به اینکه طی سالهای ‪ ۶۲‬و‪ ۶۳‬محور اصلی عملیات نیروهای خودی همین منطقه بود، ذهنیت دشمن را به شدت متوجه خود کرد.

به هر حال ، شهر فاو در روز سوم عملیات تصرف شد و تثبیت مواضع بیش از ‪ ۷۰‬روز به طول انجامید. فتح فاو پیامدهای بسیاری دربرداشت. اصلی ترین نتیجه آن بر هم خوردن توازن در صحنه نظامی سیاسی جنگ بود که تشدید جنگ شهرها را در پی داشت. از سوی دیگر در یک توطئه جهانی با شرکت آمریکا، اروپا و کشورهای عربی منطقه، قیمت نفت تا مرز ‪ ۵/۵‬دلار در بشکه سقوط کرد.

در سال ‪ ۱۳۶۵‬فرماندهان نظامی درصدد برآمدند که با دستیابی به یک پیروزی دیگر مانند فاو ، جنگ را به نقطه روشنی برسانند. از این رو عملیات کربلای چهار در شلمچه طرح ریزی شد. لیکن آمریکا که پس از فاو به این نتیجه رسیده بود که در صورت تکرار پیروزیهای ایران ، منافع او به خطر خواهد افتاد، کمکهای اطلاعاتی خود را به عراق به شدت افزایش داد ، به گونه ای که هنگام آغاز عملیات کربلای ‪ ،۴‬کاملات از عملیات مطلع بود و به همین خاطر پس از شب اول عملیات، فرماندهان سپاه ادامه عملیات را مصلحت ندانسته و آن را متوقف کردند.

‪ ۱۵‬روز پس از عملیات کربلای ‪ ، ۴‬طی یک ابتکار عمل بدیع ، سپاه عملیات کربلای ‪ ۵‬طرح ریزی کرد و در حالی که عراق خود را برای حمله به فاو آماده می کرد و عملیات سالانه ایران را نیز تمام شده تلقی می‌کرد، یک بار دیگر غافلگیر شد.اما این بار از لحاظ زمان ، نه مکان.

عملیات کربلای پنج بسیار سخت بود، جبهه خودی درصدد آن بود که با رسیدن به کانال زوجی در کنار شهر بصره قرار بگیرد و عراق نیز کوشش می‌کرد به هر قیمت ممکن از پیشروی ایران جلوگیری کند.

به هر تقدیر، عملیات کربلای پنج نیز مانند هشت دارای پیامدهای زیادی بود، به گونه ای که سال بعد، سال رقم خوردن سرنوشت جنگ قلمداد شد.

‪ - ۶۴/۳/۱۷‬عملیات ظفر ‪ ۱‬در جزیره مینو توسط ارتش.

‪ - ۶۴/۳/۲۳‬عملیات انصارا... توسط سپاه در کردستان.

‪ - ۶۴/۳/۲۴‬عملیات قدس ‪ ۱‬در هورالهویزه توسط سپاه.

‪ - ۶۴/۴/۵‬عملیات ظفر ‪ ۲‬در پنجوین توسط ارتش.

ادامه دارد ...