آثار تاریخی شهر کرمان در معرض نابودی

 

آثار تاریخی منحصر بفرد بافت قدیم کرمان و مجموعه تاریخی گنجعلیخان با هزاران سال قدمت به دلیل بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی شهر کرمان در معرض نابودی قرار گرفته است.

به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، افزایش سطح آبهای زیر زمینی به دلیل عدم وجود فاضلاب شهری بافت قدیم شهر کرمان و مجموعه منحصر بفرد گنجعلیخان کرمان را در وضعیت بحرانی قرار داده است.

بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی به دلیل عدم وجود سیستم جمع آوری فاضلاب شهری در کرمان در کنار ساختار خاص زمین شهر کرمان موجب شده است، آبهای زیر زمینی شهر در مجموعه تاریخی شهر کرمان و بافت قدیم جمع شود و بسیاری از آثار تاریخی کرمان را در معرض نابودی قرار دهد.

هر چند که در ماه های اخیر با پیگیری مسئولان استان کرمان چندین حلقه چاه برای انتقال آبهای زیر زمینی شهر کرمان به مجموعه جنگل قائم کرمان حفر شده است اما مشکل افزایش حجم آبهای زیر زمینی و بالا آمدن آب در بسیاری از نقاط بافت قدیم و مجموعه تاریخی گنجعلیخان کرمان تنها با ایجاد شبکه فاضلاب شهری قابل رفع است که این پروژه نیز به دلیل کمبود بودجه با مشکل روبرو شده است.

در مورد بافت قدیم شهر کرمان هرچند که بارها از ساماندهی بافت قدیم شهر کرمان صحبت شده است اما این مجموعه در کنار مشکل بالا آمدن سطح آب به دلیل بی توجهی به حفظ و نگهداری آن در معرض تخریب است که می توان به حمام باغلله به عنوان نمونه بارز تخریب این مجموعه نگریست.

بافت قدیم کرمان از دو قسمت بازار و حاشیه آن تشکیل شده است که قسمت اول شامل مجموعه بازار و دیگر محلات آن بوده و دارای تراکم بالایی از لحاظ آثار با ارزش تاریخی است و قسمت دوم در حاشیه این مجموعه شامل محله های مسکونی قدیمی، مراکز محلات و بعضی از آثار با ارزش تاریخی است.

مجموعه گنجعلیخان نیز در مرکز قدیمی شهر کرمان و در کنار بازار بزرگ کرمان قرار گرفته است.

گنجعلیخان که از حکام مشهور زمان شاه عباس است از سال ۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری بر کرمان فرمانروایی و آثار و بناهای زیادی بنا کرد که همه ساله مورد بازدید هزاران گردشگر داخلی و خارجی قرار می گیرد و در واقع هویت شهر کرمان را شکل می دهند.

مساحت مجموعه گنجعلیخان 11 هزار متر مربع و عناصر مجموعه و سال ساخت آنها عبارت است از میدان ۱۰۰۵ ه ق، بازار ۱۰۰۵ ه ق، در ضلع جنوبی حمام ۱۰۲۰ ه ق، در ضلع شمالی ضرابخانه، در ضلع شرقی مدرسه ۱۰۰۷ ه ق و کاروانسرا ۱۰۲۱ ه ق، در ضلع غربی آب انبار ۱۰۲۱ ه ق. در سه سمت میدان، بازارهای گنجعلیخان قرار دارد که بازار مسگرها و بخشی از راسته اصلی را تشکیل می‌دهد. 

معمار مجموعه "استادسلطان محمد معمار یزدی" و بانی آن گنجعلیخان، حاکم کرمان در سالهای ۱۰۰۵ تا ۱۰۲۹ ه.ق. بوده ‌است.

چهار مسجد در چهار سمت میدان قرار داشته که سه باب آن باقیمانده و زیباترین آنها مسجد ضلع شرقی در کنار کاروانسرا است که موزه ‌ای از هنرهای تزئینی به شمار می رود.

بالا آمدن سطح آب در بافت قدیم شهر حد فاصل میدان مشتاقیه و مسجدجامع شهر تا چهار راه سمیه در شعاعی برابر 400 تا500 هکتار وضعیت این آثار منحصربفرد را بحرانی کرده است.

این در حالی است که بافت قدیم شهر کرمان که خود نمادی از شهرسازی قدیم یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران بشمار می رود همچنین مجموعه ای از منحصربفردترین مکانهای باستانی و تاریخی ایران را شامل می شود نیز در معرض نابودی قرار گرفته است.

قلیایی بودن آب و بالا آمدن سطح آب در این مناطق در عمل موجب بالا رفتن ضریب تخریب و فرسایش بناهای تاریخی کرمان شده است و این روند در حال افزایش است.

شهردار کرمان در این زمینه اظهار داشت: منطقه بافت قدیم شهر کرمان به دلیل بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی به وضعیت بحرانی رسیده است.

ابوالقاسم سیف اللهی افزود: در بخشی از نقاط بافت قدیم شهر کرمان آب با فشار از سطح زیرزمین خانه ها بیرون می آید.

وی اضافه کرد: هر چند که با پیگیری های استانداری و شهرداری کرمان در این منطقه چندین حلقه چاه حفر شده است و در نهایت آب با پمپاژ به مناطق دیگر منطقل می شود اما راه حل نهایی این مشکل ایجاد شبکه فاضلاب شهری است.

وی گفت: فرسودگی شبکه انتقال آب نیز موجب تزریق آب به آب های زیر زمینی در این منطقه می شود که خود مشکل بزرگی را ایجاد می کند.

وی خاطرنشان کرد: توسعه شبکه فاضلاب شهری تنها راه حل این مسئله است اما به دلیل نبود اعتبار لازم این پروژه با کندی پیش می رود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کرمان نیز در زمینه وضعیت پروژه فاضلاب شهری کرمان اظهار داشت: احداث شبکه فاضلاب شهری کرمان عملا از سال 77 شروع شده است و مجموع اعتبارت این طرح 12میلیارد و 350 میلیون تومان بوده است.

محمد تربتی با اشاره به کمبود بودجه افزود: انجام شبکه فاضلاب شهری در این محدوده به هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که در صورت تامین این طرح اجرا خواهد شد.

وی افزود: در حال حاضر در هر ثانیه هزار و 800 لیتر آب وارد محدوده شهری کرمان می شود که از این مقدار هزار و 400 لیتر تبدیل به فاضلاب شده و وارد شبکه آبهای زیر زمینی شهر می شود.